همین‌جوری داشتیم صحبت می‌کردیم و من می‌گفتم که برای فهم ایران قدیم تهران مقصد خوبی نیست و حتما باید اصفهان و شیراز را هم ببینید. اصفهان برای آشنایی با تاریخ ۵۰۰ سال پیش ایران و شیراز هم برای تاریخ ۲۵۰۰ سال پیش ایران. تاریخ ۱۰۰۰ سال پیش ایران هم در خراسان و افغانستان و تاجیکستان وازبکستان است. یکهو شومن گفت مشهورترین برند چای در بنگلادش هم اصفهانی هستند. اصلا اسم برندشان اصپهانی است. رفت از توی آشپزخانه‌اش قوطی چای اصپهانی را هم آورد نشانم داد. گفت این‌ها اصالتا ایرانی هستند. اما خب به بنگلادش مهاجرت کردند و الان هم صنعت چای بنگلادش که صنعت بزرگی هم هست روی دست همین برادران اصپهانی می‌چرخد.
همان موقع رفتم سایت‌شان را سک زدم:
یک صفحه داشتند در مورد طبخ انواع چای. لذت بردم. به عنوان کسی که پدر و مادرش لاهیجانی هستند باید طبخ انواع چای را یاد بگیرم. یک مغازه‌ای هم هست توی بازارچه پارک لاله که ۱۰۰ نوع چای دارد. اما از وقتی آمده‌ام این‌جا به این نتیجه رسیده‌ام که آن مغازه‌هه هم تخصصش چای نبوده و فقط یک نوع چای با اسانس‌های مختلف را به خوردمان می‌داده. چای برای خودش یک داستان عظیمی دارد:
https://www.ispahanitea.com/home/tearecipes
باری. اول فکر کردم که احتمالا این اصفهانی‌ها زمان صفویه به هند مهاجرت کرده‌اند. بعد دیدم این قدر در شبه‌قاره‌ی هند مشهورند که برای خودشان صفحه‌ی ویکی‌پدیا دارند. در زمان قاجار محمدهاشم اصفهانی از خانواده‌ی پولداری که توی لندن هم خانه داشتند به بومبئی هند مهاجرت کرد. حوالی سال ۱۸۵۰ هنوز هم زبان فارسی زبان رسمی و دیوانی شبه‌قاره‌ی هند به شمار می‌رفت. کسی که فارسی می‌دانست و می‌نوشت باسواد محسوب می‌شد. این خاندان اصفهانی در شبه‌قاره ماندگار شدند و بعد حوالی سال‌های ۱۹۰۰ وارد صنعت چای بنگلادش شدند و الان هم برند اصپهانی از برندهای اصلی بازار چای بنگلادش است. زنجیره تامین را هم کامل دارند. از مزرعه بگیر تا فروشگاه چای. چای‌های اصپهانی توی سنگاپور هم گیر می‌آیند.
نمی‌دانم در مورد ایرانیان شبه‌قاره‌ی هند کتابی نگاشته شده است یا نه. ایران که بودم یک کتاب صد صفحه‌ای گیر آورده بودم در مورد پارسیان هند. کتاب مفصلی هم نبود و بیشترش عکس بود. به نظرم ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به هند خیلی داستان‌های جالبی دارند. ایران فعلی برنامه‌ای برای ارتباط با مهاجرانش ندارد. ولی اگر قرار باشد ایران فردا برنامه‌ای داشته‌باشد به نظرم ایرانیان شبه‌قاره‌ی هند یک برنامه‌ی خاص و مفصل خودشان را می‌خواهند. هم ازین منظر که تاریخ حضور ایرانی‌ها توی شبه‌قاره‌ی هند خیلی طولانی‌تر است. ایرانی‌های آمریکا و کانادا تاریخ ریشه‌داری ندارند. هم از منظر دیگر که این طرف آسیا (جنوب و شرق و جنوب شرق آسیا) دارد با سرعتی باورنکردنی به سوی توسعه می‌رود و احتمالا داستان‌های جهان فردا بیشتر در همین ناحیه اتفاق
خواهد افتاد.