| درنگ | گفتگویی از جنس اندیشه کاری از مجله تصویری فکرت #قسمت_پنجم: مشکلات اتباع خارجی در ایران + با حضور کارشناسان: دکتر حسین میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی محمدرضا زهرایی، پژوهشگر حوزه مهاجرت پیمان حقیقت طلب، پژوهشگر حوزه مهاجرت
بابام به این بهانه که درخت لی توی حیاط زیادی بزرگ و تناور شده است آن را داد به تیغ اره موتوری چوب‌فروش‌ها و سایه‌اش را از خانه کم کرد. می‌گفت درخته زیاد بلند شده بود و توی بادها احتمالش بود که سنگینی تنه‌اش آن را ریشه‌کن کند. قبول نداشتم حرفش را. چون درخت لی هم‌خانواده‌ی نارون‌هاست و نارون‌ها ریشه‌های خیلی پرشماری در زمین ایجاد می‌کنند. فکر کنم حداقل ۵۰ سال سن را داشت. من عاشق شکوفه‌های وقت بهار درخت لی بودم. چون ارتفاعش زیاد بود شکوفه زیاد داشت. شکوفه‌های درخت لی توی شب درخشش دارند. یک حالت شب‌رنگ عجیب غریبی دارند که شب‌های سال نو را برایم سرشار از حس و حال می‌کرد. سایه‌ی خیلی خوبی هم داشت. در تابستان و پاییز امسال، حیاط و خانه‌مان بی‌سایه شده بود.…
آمارهای رسمی در مورد تحصیل کودکان مهاجر در ایران مربوط به اوایل دهه هفتاد است که در آن زمان بیش از ۱۲۰ هزار نفر کودک مهاجر در مدارس کشور، مشغول به تحصیل بودند. این آمار همواره سیر افزایشی داشته به جز دوره‌های کوتاهی مثلا سال‌های ۸۳ و ۸۴ که بحث ممنوعیت تحصیل مهاجران مطرح شد و تعداد کودکان مهاجر مشغول به تحصیل در ایران به نزدیک هشتاد و چهار هزار نفر رسید. بعد از سال هشتاد و پنج و قبل از فرمان رهبری کودکان مهاجر در مدارس دولتی ایران با پرداخت شهریه می‌توانستند ثبت‌نام و تحصیل کنند. به گفته پیمان حقیقت‌طلب، مدیر پژوهشی اندیشکده «دیاران»، بعد از فرمان رهبری امکان تحصیل رایگان آنها در مدارس دولتی فراهم شد و تعداد آنها به شکل افزایشی از سال ۱۳۹۵ از ۳۶۸ هزار نفر به…
یکی از پربسامدترین مضمون‌های کتاب «دولت مدرن و بحران قانون»، بی‌قراری انسان ایرانی در یک قرن اخیر است. بی‌قراری و بحران هویتی که ناشی از تناقض‌های به وجود آمده از «رابطه‌ی دولت، مذهب و ملت و مبنای قانون‌نویسی» و «تعریف هویت ایرانی» بعد از انقلاب مشروطه است. فیرحی در این کتاب ریشه‌ی اصلی این بحران‌ها را یک مسئله‌ی فقهی می‌داند، یک دعوا بین طرفداران فقه سنتی در شیعه و پیروان فقه مدرن که قرائتی متفاوت از نقش مردم در حاکمیت دارند. کتاب «دولت مدرن و بحران قانون» آخرین کتاب داود فیرحی است. کتابی که فصل خلاصه و نتیجه‌گیری آن هرگز نگاشته نشد؛ چرا که فیرحی قبل از نوشتن آخرین فصل کتاب در ۲۱ آبان ۱۳۹۹ به دلیل ابتلا به کرونا درگذشت. آخرین جملات کتاب او یک پیش‌بینی از آینده‌ی جامعه‌ی…
کتاب را باز کردم و همین‌جوری ورق زدم. چاپ ۱۴۰۰ بود و در باب موضوع مهاجرت در ایران. موضوع جالب و مهمی هم داشت: اعزام نیروی کار به خارج از ایران. توی ذهنم ترکیه را دارم که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ و ۸۰ میلادی میلیونی کارگر می‌فرستاد آلمان. می‌خواستم ببینم کتابه همچه مدلی را پرورانده یا نه؟ ورق زدم. چند تا نمودار دیدم که برایم آشنا بود. پاراگراف‌های بالای نمودارها را خواندم. عه. این‌ها که واژه‌های من هستند. وقتی می‌خواهم به یک موضوعی آب و تاب بدهم از این مجموعه واژگان استفاده می‌کنم. طرز جمله‌بندی‌ها عین جمله‌های من هستند که... عه. عه. عه. ورق زدم. خودش بود. چند تا مقاله‌ی من پشت سر هم کپی پیست شده بودند توی متن کتاب. مقاله‌هایی که ۴ سال پیش نوشته بودم و…
مصاحبه با خبرگزاری ایسنا در مورد کتاب «دایاسپورا، مقدمه‌ای بسیار کوتاه». مترجم کتاب «دایاسپورا» می‌گوید: «دایاسپورا» به مهاجرانی اطلاق می‌شود که یک شبکه ارتباطی ایجاد کرده و به فکر بازگشت و ساختن کشورشان هستند. پیمان حقیقت‌طلب، مترجم کتاب «دایاسپورا» درباره این کتاب به ایسنا، گفت: این کتاب معرفی یک مفهوم است؛ دایاسپورا اصطلاحا درباره جمعیت مهاجری از یک کشور است که در کشور دیگری به سر می‌برند و در معنای عام با واژه مهاجران، قرابت معنایی دارد اما وضعیت مهاجران را کمی دقیق‌تر توضیح می‌دهد. در واقع «دایاسپورا» به مهاجرانی اطلاق می‌شود که یک شبکه ارتباطی ایجاد کرده و به فکر بازگشت و ساختن کشورشان هستند. او با بیان این‌که این کتاب از سری مختصر و مفید دانشگاه آکسفورد بر مصداق‌های «دایاسپورا» در قرن بیستم و بیست و یکم متمرکز…
گزارشی از دستورالعمل وزارت علوم درباره دانشجویان افغانستانی؛ به کشورتان بروید و درخواست ویزای دانشجویی کنید معصومه نگران و مستاصل است. به او گفته اند که از ترم دیگر حق ثبت نام در دانشگاه را نداری. ترم سومی است. بقیه همکلاسی هایش در حال انتخاب واحد برای ترم چهارم هستند، اما او نمی داند که دردش را به که بگوید و از کجا پیگیری کند. با هزار بدبختی و در اوج کرونا خودش را برای کنکور آماده کرده و بعد از کنکور در دانشگاه قبول شده بود، اما حالا گفته اند تو حق ادامه تحصیل نداری. جرمش چیست؟ جرمش این است که در ایران و از پدر و مادری افغانستانی که سابقه حضورشان در ایران بیش از 20 سال است، به دنیا آمده و مدرک هویتی اش کارت آمایش است.…
در دیدارهایم با آدم‌ها سعی می‌کنم شاه‌جمله‌ها را یادداشت کنم. یک سنت هالیوودی وجود دارد که فیلم باید دیالوگ طلایی داشته باشد. دیالوگی که آدم‌ها بعد از به یاد آوردن قیافه‌ی قهرمان‌ها آن را زمزمه کنند. شاه‌جمله یا همان دیالوگ طلایی آدم‌ها را در ذهنم ماندنی می‌کنند. کیف‌ساز افغانستانی برای ما چند تا شاه‌جمله داشت. قصه‌ی زندگی‌اش را تعریف کرد. این‌که کودک بوده که با پدر و مادر و خانواده از افغانستان به پاکستان مهاجرت کرده. ۲ کلاس درس در افغانستان خوانده بود. بعد در کویته‌ی پاکستان هم ۲ کلاس درس خواند و بعد از آن خانوادگی به ایران مهاجرت کردند. اواخر دهه‌ی هفتاد بود. در ایران درس نخواند. یک راست فرستادندش سر کار. از همان اول نوجوانی هم به عنوان کارگر روزمزد توی کوچه پس‌کو‌چه‌های چهارراه سیروس و عودلاجان و…
فرزندان مادر ایرانی- یک قرن کشمکش سیاستی- در باب فراز و نشیب‌های تابعیت فرزندان مادر ایرانی- پدر غیرایرانی «فرد ایرانی چه کسی است؟» ملاک ایرانی بودن چیست؟ زبان فارسی، دین و مذهب، نژاد، تاریخ مشترک یا سکونت در خاک ایران؟ کدام یک از این موارد ملاک اصلی ایرانی بودن به شمار می‌رود؟ این پرسشی است که بعد از انقلاب مشروطه همواره مطرح بوده است. ماده ۹۷۶ قانون مدنی ایران موسوم به قانون تابعیت است و علاوه بر خون مواردی از پذیرش بر اساس خاک را هم در خود دارد. این قانون مشخص می‌کند چه کسی ایرانی به حساب می‌آید و می‌تواند شناسنامه و پاسپورت ایران را داشته باشد و خود را ایرانی معرفی کند. هر چند این قانون مبنای کار قرار گرفته است؛ اما فراقانون آن و در پس اذهان،…
رد مرز و ترس از رد مرز از تجربه‌های خاص مهاجران افغانستانی در ایران است. شاید اگر بگوییم چند نسل از مهاجران با طعم این تجربه در ایران بزرگ شده‌اند بیراه نگفته باشیم. ورود مهاجران افغانستانی به ایران به اوایل انقلاب اسلامی ایران و حمله‌ی شوروی به افغانستان برمی‌گردد. در ایران حکومتی بر سر کار آمده بود که داعیه‌ی جهان‌وطنی و امت اسلامی داشت. جمعیتی میلیونی نیز از آوارگان افغانستانی برای فرار از سلطه‌ی کفر به ایران پناه آوردند. تا پایان دهه‌ی ۶۰ به دلایل مختلف آنان در شهرها و روستاهای ایران پذیرفته شدند. هم مرزهای ایران برای برادران مسلمان باز بود، هم سیستم اداری ایران بعد از انقلاب از هم پاشیده بود و توان مدیریت مهاجران را نداشت. اما از ابتدای دهه‌ی ۷۰ به ناگاه ورق برگشت و سیاست حاکمیت…
