دلبران: جاده را از من نگیرید

دلبران: جاده را از من نگیرید

یادداشت‌های مطبوعاتی
فیلم دلبران یکی از تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های ابوالفضل جلیلی است. این فیلم در سال ۱۳۷۹ ساخته شده است. می‌توان دلبران را یکی از کامل‌ترین فیلم‌های ساخته‌شده در مورد نقطه‌ی صفر مرزی ایران و افغانستان به شمار آورد. فیلمی که در لبه‌ی مرز مستند و داستانی بودن حرکت می‌کند. قصه‌ی فیلم دلبران پیچیده نیست. کایم، یک پسر نوجوان افغانستانی است. مادرش را در بمباران از دست داده است. پدرش در افغانستان مشغول جنگ با طالبان است. خواهرش با مادربزرگش در افغانستان زندگی می‌کند. و او یکه و تنها راهی ایران شده است تا از جنگ فرار کند. او آن‌قدر از جنگ متنفر است که به هیچ وجه دوست ندارد به افغانستان برگردد. از مرز ایران می‌گذرد و در یک قهوه‌خانه که در نزدیکی مرز ایران و افغانستان است مشغول به کار می‌شود. دلبران اسم ناحیه‌ی مرزی…
Read More
نسل دومی‌ها ریشه در کدام خاک دارند؟

نسل دومی‌ها ریشه در کدام خاک دارند؟

کتاب‌باز
ایران سال‌ها میزبان میلیون‌ها مهاجر افغانستانی و عراقی بود. جوامعی که از نظر جمعیتی، درصدی معنادار از جمعیت ایران را در سال‌های گذشته و اکنون تشکیل داده‌اند، اما داستان‌ها و روایت‌ها در مورد آنان کم است. در مورد نسل دوم مهاجران حتی کمتر. افغانی‌کِشی («افغانی‌کِشی» یک شغل است. یک جور قاچاق انسان) نوشته محمدرضا ذوالعلی یکی از معدود رمان‌هایی است که در سالیان گذشته به روایت نسل دوم مهاجران افغانستانی در ایران پرداخته است. افغانی‌کشی رمانی جاده‌ای با الگوی سفر است که به وقایع پیش‌آمده در سفر یک مادر و دختر افغانستانی از کرمان به زاهدان می‌پردازد. افغانی‌کشی نویسنده: محمدرضا ذوالعلی ناشر: پیدایش نوبت چاپ: ۱ سال چاپ: ۱۳۹۴ تعداد صفحات: ۳۲۷ تعریف عام از مهاجر کسی است که در سرزمینی زندگی می‌کند که در آن به دنیا نیامده است. بر اساس این تعریف، طبق آخرین آماری…
Read More
زیست دیاسپورایی ارامنه در ایران

زیست دیاسپورایی ارامنه در ایران

کتاب‌باز
در فرهنگ عامه‌ی ایرانی، ارامنه همواره با چند ویژگی و عادت کلیشه‌ای به یاد آورده می‌شوند. کلیشه‌های ذهنی جامعه‌ی ایران به ارامنه‌ی ایران چیزی است که صافاریان می‌کوشد تا در یادداشت‌هایش آن را به چالش بکشد. ارامنه‌ در جامعه‌ی امروز ایران یک اقلیت‌اند. قانون اساسی کشور از آن‌ها به عنوان اقلیت دینی نام می‌برد. اما صافاریان در جای جای کتاب بیان می‌کند که ارامنه در ایران، یک اقلیت‌ ملی‌اند.   ساکن دو فرهنگ نویسنده: روبرت صافاریان ناشر: مرکز نوبت چاپ: ۱ سال چاپ: ۱۳۹۸ تعداد صفحات: ۱۸۵ در فلکه‌ی دوم تهرانپارس یک مجتمع مسکونی قرار دارد به نام رستم‌باغ. یک مجتمع چند کیلومتر مربعی که محل سکونت بسیاری از زرتشتیان محله است. درهای این مجتمع اکثر اوقات بسته است. ساختمان آتشکده‌ی آن رو به خیابان قرار دارد و از پشت دیوار شعارهای سه‌گانه‌ی «گفتار نیک،…
Read More
کانون

کانون

سپهرداد
چند روز  پیش یاد صادق افتادم. همکلاسی اول دبستانم. من از پیش‌دبستانی آمده بودم و او برای بار سوم بود که سر کلاس اول می‌نشست. دو سال بود که رفوزه می‌شد. مدرسه‌ای که می‌رفتم دو شیفته بود. توی هر کلاس ۴۵ تا ۵۰ نفر می‌نشاندند. هر شیفت مدرسه ۱۰۰۰ نفر دانش‌آموز داشت. شیفت عصر برای ابتدایی‌ها بود. کلاس‌ پنجمی‌های مدرسه قدبلند بودند. خیلی‌هایشان سبیل هم داشتند. من آن سال‌ها از بچه‌بازی و تجاوز و این‌ها هیچ نمی‌دانستم. الان که نگاه می‌کنم آن پسرهای ۱۶-۱۷ساله‌ی چند سال رفوزه‌ی پنجم دبستان در کنار بچه‌های ۷-۸ساله‌ی ریقو و تر و تازه چه‌قدر خطرناک بوده. اتفاقی پیش نیامد برایمان. فقط کتک زیاد می‌خوردم. از همکلاسی‌ها هم کتک می‌خوردم. زور نداشتم. خیلی از بچه‌ها از خاک‌سفید می‌آمدند. بچه‌هایی بودند که از دو سالگی تو کوچه و خیابان ولو…
Read More
چرا مهاجرپذیر نیستیم؟

چرا مهاجرپذیر نیستیم؟

دیاران, ارائه‌ها
ایران یکی از مهاجرپذیرترین کشورهای دنیاست. بنابر آمار رسمی، بیش از ۳ میلیون مهاجر در ایران زندگی می‌کنند اما بسیاری از این مهاجرین، حتی به عنوان مهاجر قانونی نیز حقوقی ندارند. در تاریخ سوم دی ماه نود و هشت، کانون یاریگران نشستی با عنوان «چرا مهاجر­پذیر نیستیم؟» با حضور دکتر آرش نصر­اصفهانی، جامعه‌شناس و نویسنده­‌ی کتاب «در خانه‌ی برادر»، و پیمان حق­یقت‌طلب، مدیر پژوهش­‌های انجمن دیاران، برگزار کرد. دگرپذیری به‌ جای مهاجرپذیر بودن این نشست با سه سوال اصلی «آیا ما مهاجر­پذیر بودیم؟ آیا ما مهاجر­پذیر هستیم؟ آیا ما مهاجرپذیر خواهیم بود؟»برگزار شد. پیمان حقیقت‌­طلب برای بررسی مهاجرپذیر بودن ایرانیان در گذشته نگاهی به تاریخ ایران انداخت ولی از آن­جا که مهاجرت مفهومی مدرن است، سوال اول را به عنوان «آیا ما دگرپذیر بودیم؟» تغییر داد. او برای بحث خود…
Read More
روز جهانی مهاجران

روز جهانی مهاجران

دیاران
از دو ماه قبل دنبالش بودیم. روز جهانی مهاجران را می‌گویم. همفکری کرده بودیم. ایده زده بودیم. اولین بار بود که در طول ۴۰سال گذشته می‌خواستیم در وسعت یک شهر به مهاجران پرداخته شود. حتی به مهاجران خارج از ایران هم فکر کرده بودیم. این که به مناسبت این روز یادی هم از آن‌ها بشود.  مهاجران بازگشته به وطن بعد از چند سال هم خودشان یک ژانری‌اند. به آن‌ها هم می‌شد پرداخت. هر جور فکر می‌کنم مهاجرت خودش یک رشته‌ی دانشگاهی است. هر چه به مرحله‌ی اجرا نزدیک‌تر شده بودیم ایده‌های بیشتری را کنار می‌گذاشتیم. با شهرداری تهران صحبت کردیم. چند جلسه صحبت کردیم. حتی رفتیم کرج با بخش‌های مختلف شهرداری کرج هم صحبت کردیم. اما نشد. آخرش با دو تا برنامه‌مان موافقت شد: بیلبوردهای شهری به مناسبت روز جهانی مهاجران…
Read More
زخم‌های دلمه‌بسته

زخم‌های دلمه‌بسته

سپهرداد
نگاه کردن به اخبار بیست و سی مثل کندن دلمه‌ی یک زخم خونین روی پوست می‌ماند. یک جور خودآزاری است. من درجاتی از خودآزاری را در خودم دارم. اگر دلمه‌ی زخم خوب خشک شده باشد لذت دارد. لبخند می‌زنی به زخمی که خورده‌ای. آدمی با زخم‌هایش زندگی می‌کند. زخم‌ها داستان‌های آدم‌ها هستند. هر چه آدم زخم‌های بیشتری خورده باشد داستان‌های بیشتری برای گفتن دارد؛ و هر چه پر داستان‌‌تر، پرمعناتر. انسان حیوان قصه‌گو است. البته اگر مجالی برای گفتن و دیواری برای شنیدن داشته باشد… اما اگر دلمه‌ی زخم خوب خشک نشده باشد دوباره زخمت خونین می‌شود. دوباره درد می‌پیچد در سطح پوستت. دوباره درگیر درد می‌شوی.اینترنت قطع است. گوگل به خاطره تبدیل شده است. تلگرام و واتس‌اپ و هزار فایل ذخیره شده در آن به محاق رفته‌اند. جهان‌های جدیدی…
Read More
اجرای قانون تابعیت در انتظار آیین نامه اجرائی

اجرای قانون تابعیت در انتظار آیین نامه اجرائی

یادداشت‌های مطبوعاتی
یادداشت منتشرشده در صفحه‌ی جامعه‌ی روزنامه شرق مورخ ۲۵ آبان ۱۳۹۸: پس از سه بار رفت‌و‌برگشت بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان بالاخره اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در ۲ مهر ۱۳۹۸ نهایی شد. یک هفته بعد این قانون از مجلس به دولت ابلاغ شد و در ۱۶ مهر ۱۳۹۸ حسن روحانی قانون را جهت اجرا به سه وزارتخانه کشور، رفاه و دادگستری ابلاغ کرد. با گذشت بیش از یک ماه از ابلاغ قانون هنوز خبری از اجرائی‌شدن آن نیست و مادران ایرانی زیادی برای گرفتن شناسنامه برای بچه‌هایشان دچار بلاتکلیفی شده‌اند. آن‌طور که احمد میدری، ‌معاون امور اجتماعی وزارت رفاه می‌گوید در جهت اجرای این قانون جلسه‌ای در سازمان ثبت‌احوال کشور برگزار شد که حقوق‌دانان سازمان درباره شیوه اجرائی…
Read More
صابرها…

صابرها…

چای سبز در پل سرخ, سپهرداد
دو سال پیش من افغانستان بودم. سفرنامه‌اش را نوشته‌ایم. اما هنوز در مرحله‌ی ویرایش است. راستش چون سه نفری که رفته بودیم می‌خواهیم یک سفرنامه منتشر کنیم کار سخت شده است. سه تا آشپزیم و هر کدام‌مان هم یک نوع قاطق بلدیم درست کنیم و تهیه‌ی خوراک واحد دشوار شده است. برای من به شخصه بازنویسی سخت‌ترین کار دنیاست و همین هم مزید بر علت شده. دو سال پیش کابل امن‌تر بود. هنوز طالبان با آمریکا دوست نشده بود. یک هفته‌ای که در کابل بودیم اتفاقی رخ نداده بود. به خاطر همین مردم با احساس امنیت بیشتری بیرون می‌آمدند. ترافیک کابل به گفته‌ی خودشان به خاطر همین بیشتر شده بود.یک روز ظهر از میدان دهمزنگ پیاده رفتم تا پوهنتون کابل. راه زیادی نبود. گوشه‌ی میدان دهمزنگ بیلبورد تبلیغاتی مردی با…
Read More
فریزشدگی طبقاتی

فریزشدگی طبقاتی

سپهرداد, کتاب‌باز
روی آورده‌ام به کتاب‌های صوتی؛ به دلایل مختلف. روزهایی که اطراف خانه و توی سرخه‌حصار دوچرخه سوار می‌شوم آن‌قدر آرام هستم که می‌توانم علاوه بر دوچرخه‌سواری کار دیگری هم انجام بدهم. چه کاری بهتر از کتاب‌های صوتی؟ شب‌ها چشم‌هایم جان دنبال کردن کلمه‌ها بر صفحات کاغذ را ندارند. دو صفحه کتاب که می‌خوانم خوابم می‌برد. چشم‌های ضعیفم را یارای صفحات طولانی نیست.  چه کاری بهتر از کتاب‌های صوتی که کسی برایم بخواند و من گوش بدهم؟ تازه اگر سر حال باشم سرعت خوانش را هم گاه دو برابر می‌کنم که در مدت کوتاه‌تر کتاب بیشتری گوش بدهم! چند وقت پیش کتاب «حیوان قصه‌گو» را می‌خواندم. کتاب جانداری بود در مورد میل فطری بشر به دنبال کردن قصه‌ها. یک جاییش نوشته بود برای بشر هزاران سال قصه یک امر شنیدنی و…
Read More