سومین نشست از سلسله نشست‌های توسعه و جامعه‌ی مدنی به موضوع «توسعه، مهاجران و جامعه‌ی مدنی» پرداخت. این نشست به همت موسسه حامیان جامعه مدنی در روز سه‌شنبه ۲۵ مهر ماه ۱۴۰۲ ساعت ۱۵:۳۰ در سندیکای شرکت‌های ساختمانی ایران برگزار شد. سخنرانان اصلی این نشست عبارت بودند از:
محمدحسن احمدپور، فاطمه اشرفی، پیمان حقیقت‌طلب، محمدجواد سیاح‌پور و پیام روشنفکر.
بحران در خروج نخبگان از ایران
محمدحسن احمدپور، موسس انجمن کاریابی‌های بین‌المللی ایران و نماینده‌ی ایران در سازمان جهانی کار و سازمان جهانی مهاجرت به دو موضوع مهاجرت از ایران و مهاجرت به ایران پرداخت. او بر این باور بود که مهاجران خروجی از ایران عموما کسانی هستند که توانمندی ذهنی و مالی بالایی دارند. این باعث کاهش نیروی متخصص در ایران، کاهش سرمایه و کاهش ظرفیت تولید و در نهایت رکود در اقتصاد می‌شود. کاهش عرضه‌ی آموزش و پژوهش و کاهش نوآوری نیز از آثاری است که این روزها با افزایش خروج ایرانیان تحصیل‌کرده شاهد آن هستیم.
باز هم سیاست درهای باز داشتیم
فاطمه اشرفی مدیرعامل موسسه حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی) در این نشست از آمار مهاجرت‌های بین‌المللی در جهان شروع کرد. «در حال حاضر ۳۰۰ میلیون مهاجر در جهان داریم. ۷۸ میلیون نفر مهاجر اجباری که ۵۰ میلیون نفرشان به شکل بین‌المللی از سرزمین خود آواره شده‌اند. او با اشاره به موج مهاجرتی اخیر پس از استقرار طالبان در افغانستان گفت: که سایر کشورهای همسایه‌ی افغانستان بلافاصله شروع به انسداد مرزهای خود با کشور افغانستان کردند. حتی کشور چین که فقط ۷۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان دارد نیز مرزهای خود با افغانستان را مین‌گذاری کرد تا این مهاجران وارد چین نشوند. اما در میان این کشورها جمهوری اسلامی ایران مرزهای خود به روی پناهندگان افغانستانی را باز گذاشت. طبق آمارهای سامانه‌ی سیب که متعلق به وزارت بهداشت است حدود ۸ تا ۱۰ میلیون نفر افغانستانی در ایران ساکن هستند».
صورت‌بندی مسئله‌ی مهاجران افغانستانی در ایران
پیمان حقیقت‌طلب، مدیر پژوهش اندیشکده‌ی دیاران در این نشست به صورت‌بندی مسئله‌ی مهاجران افغانستانی در ایران پرداخت. او گفت که چند میلیون مهاجر افغانستانی ساکن در ایران را نباید یک‌دست بدانیم و در مورد همه‌شان با یک دیدگاه سخن بگوییم.
حدود ۱ میلیون از این مهاجران نسل دومی‌ها و سومی‌ها و چهارمی‌ها هستند که در ایران به دنیا آمده‌اند، در ایران بزرگ شده‌اند و به غیر از ایران جایی نرفته‌اند. این گروه از مهاجران در حقیقت مهاجر نیستند. عدم پذیرش رسمی و عدم اعطای تابعیت و شهروندی به آنان عملا مدیریت مهاجران در ایران را پیچیده‌تر کرده است. دسته‌ی دوم مهاجران کاری هستند که بزرگ‌ترین دسته از مهاجران تازه‌وارد به ایران هستند. در رسانه‌ها عموما این طور بازنمایی می‌شود که مهاجران افغانستانی اکثرا پناهجو هستند، در حالی‌که اکثر آنان مهاجران کاری هستند. پناهجویان دسته‌ی سوم از مهاجران افغان هستند که به دلیل ناامنی و ترس از جان افغانستان را به سمت ایران ترک می‌کنند.
حقیقت‌طلب با اشاره به کوچک شدن حجم اقتصاد افغانستان پس از استقرار طالبان، شرایط اقتصادی افغانستان و نیز نیاز بازار کار توسعه‌نیافته‌ی کشور ایران به نیروی کار کم‌مهارت را اصلی‌ترین دلیل مهاجرت میلیونی افغانستانی‌ها دانست. او گفت که چون بسیاری از این مهاجران از روستاهای افغانستان به شهرهای ایران می‌آیند ما علاوه بر مشکلات مهاجرت غیرقانونی و غیررسمی شاهد معضلات مهاجرت روستا به شهر هم هستیم. او راه حل نهایی حل مسئله‌ی مهاجرت از افغانستان به ایران را توسعه‌ی پایدار کشور افغانستان دانست و گفت که نهادهای مدنی ایران باید به این مسئله بیندیشند.
مهاجرت‌های اقلیمی را دست کم نگیریم
آقای سیاح‌پور که از شهر کازرون برای شرکت در این نشست آمده بود صحبت از مهاجرت‌های داخلی ایرانیان به دلیل تغییر اقلیم در نواحی مختلف ایران را به میان آورد. او گفت که در این زمینه ما شاهد حکمرانی خاصی نیستیم و فقط شهرها و روستاهای نواحی مختلف ایران به دلیل شرایط اقلیمی و خشکسالی‌ها در حال خالی شدن است. این مسئله آسیب‌های بسیاری دارد و در اولویت نبودن مسائل زیست‌محیطی این آسیب‌ها را دوچندان می‌کند.
توسعه و حقوق کودکان مهاجر در ایران
پیام روشنفکر، استادیار دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در این نشست به مبحث توسعه و حقوق کودک و تناظر آن با حقوق کودکان مهاجر پرداخت. توسعه به معنای عقلانیت است و عقلانیت یعنی برنامه داشتن. آیا ما در مورد کودکان مهاجر و مهاجران برنامه داریم؟ بخشی از توسعه، رعایت حق و حقوق افراد است. در این زمینه خوشبختانه ایران به پیمان‌نامه‌ی حقوق کودک پایبند است. البته که اجرای مفاد این پیمان‌نامه خود نیاز به ارزیابی دارد. یکی دیگر از مسائل مهم ادغام اجتماعی و ایجاد پیوند بین مردم جامعه‌ی میزبان و مهاجران است که در این زمینه سمن‌ها نقش بسیار مهمی دارند.
پیام روشنفکر به برخی کاستی‌های سمن‌ها در زمینه‌ی حقوق کودکان مهاجر پرداخت. آیا سمن‌ها پیگیر کسب تابعیت برای کودکان نسل دوم و سوم مهاجر بوده‌اند؟ آیا توانمندسازی حقوقی و اجرایی مهاجران را در پیش گرفته‌اند؟ الان در سمن‌های ایرانی چند پزشک، روانشناس و نخبه‌ی مهاجر در سطح هیئت مدیره و افراد کلیدی مشغول به کارند؟
در ادامه‌ی این نشست، مهمانان به تبادل آرای خود در زمینه‌ی حضور مهاجران افغانستانی در ایران، مسائل جمعیتی کشور ایران، دغدغه‌های زیست‌محیطی و اقداماتی که باید پیگیری شود پرداختند.
منبع عکس: وبلاگ خبررسانی آشتی