کودکان مهاجر، قربانیان یک چرخه‌ی منحوس

کودکان مهاجر، قربانیان یک چرخه‌ی منحوس

دیاران, یادداشت‌های مطبوعاتی
یادداشت منتشرشده در نشریه‌ی کانون یاریگران دانشگاه صنعتی شریف. سال‌هاست که طرح‌های ضربتی جمع‌آوری کودکان کار و خیابان به صورت متناوب اجرا می‌شوند. هر ساله در ماه‌های خاصی نهادهای مرتبط شروع به جمع‌آوری کودکان کار و خیابان می‌کنند. بعد اعلام می‌شود که اکثر این کودکان اتباع ایرانی نیستند. هر ساله درصدهای بالایی (۶۰ تا ۸۰-۹۰ درصد) از این کودکان را اتباع افغانستانی بدون مدرک و بی‌هویت معرفی می‌کنند. آیین‌نامه‌ای وجود دارد به نام آیین‌نامه‌ی حمایت اجتماعی از کودکان کار و خیابان. آیین‌نامه‌ای که به موجب آن اکثریت کودکان کار و خیابان به دلیل نداشتن تابعیت ایران از شمول حمایت‌های اجتماعی خارج می‌شدند. آن‌ها سپرده می‌شدند به اداره‌ی امور اتباع و مهاجرین خارجی استان‌ها. اداره‌ی امور اتباع هم در مورد مهاجران بدون مدرک تنها یک کار را بلد است: اخراج و…
Read More
هنوز هم درگیر زمینیم!

هنوز هم درگیر زمینیم!

کتاب‌باز
در کتاب‌های تاریخ دوران مدرسه بارها در مورد شاهان مختلف و حکومت‌های هر کدام‌شان و حدود و مرزهای ایران در زمان هر سلسله خوانده‌ایم. یکی از مسائلی که شاید کمتر به آن پرداخته شده، مالکیت اعضای عادی جامعه بر اموال و به خصوص زمین‌های خود در هر یک از این دوره‌ها بوده است. اریک هوگلاند در کتاب زمین و انقلاب در ایران به یکی از بزرگ‌ترین تغییرات چند صد سال اخیر جامعه‌ی ایران یعنی شیوه‌ی مالکیت افراد عادی بر زمین‌های کشاورزی در ایران و اثرات جانبی آن تا وقوع انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران می‌پردازد. تغییری که اثرات آن تا سال‌ها قابل پیگیری است: اصلاحات ارضی. ایران سابقه‌ی حداقل ۲۵۰۰ سال شاهنشاهی را دارد. ما در کتاب‌های تاریخ خودمان بارها در مورد شاهان مختلف و حکومت‌های هر کدام‌شان و حدود و مرزهای ایران…
Read More
وقتی آدم‌هایت به تاماساکو می‌روند تو چه می‌توانی بکنی؟

وقتی آدم‌هایت به تاماساکو می‌روند تو چه می‌توانی بکنی؟

کتاب‌باز
فلامک جنیدی را با طنزهای مهران مدیری در سال‌های دور می شناسیم. بازیگری که خنده‌هایی گشاد بر لبش می‌نشست و نقش دخترانی خنگ را بازی می‌کرد. بازیگری که توی مجموعه‌ی طنزهای مهران مدیری خوب می‌نشست و متناسب با فضای آن طنزها بود. اما فلامک جنیدی داستان‌نویس اصلاً اهل شوخی و طنز و هزل و خنده نیست. مجموعه داستان او درباره زنانی است که از رابطه‌های عاطفی بیرون آمده‌اند. حال باید با یادها و خاطره‌های رابطه‌ی پیشین چه کنند؟ با باقی‌مانده‌های رابطه که گویی تمام زندگی‌شان را هم دربرگرفته چه کنند؟ جایی به نام تاماساکو نویسنده: فلامک جنیدی ناشر: چشمه نوبت چاپ: ۲ سال چاپ: ۱۳۹۳ تعداد صفحات: ۸۵ جایی به نام تاماساکو مجموعه‌ی هفت داستان کوتاه از فلامک جنیدی است. هفت داستان از زنانی تنها و رابطه‌هایی شکننده بین آدم‌ها. فضای عموم داستان‌ها در آپارتمان‌ها و…
Read More
نگاه فرادستانه‌ی ما به کودکان کارگر افغانستانی

نگاه فرادستانه‌ی ما به کودکان کارگر افغانستانی

کتاب‌باز
انگار لال شده بودم… عنوانش را از تکه‌ای از داستان بیست و چهار ساعت در خواب و بیداری صمد بهرنگی وام گرفته است اما عنوان فرعی کتاب گویای موضوع آن است: «یک مردم‌نگاری از کودکان کارگر افغانستانی در تهران». کتاب مجموع ۹ جستار از سپیده سالاروند است در تجربه‌‌ی میدانی‌اش از دمخور شدن با کودکان کارگر افغانستانی در مکان‌هایی چون خانه کودک ناصرخسرو، گود زباله‌ی سعید و… مفهوم «فرادستی» و «فرودستی» در قلب مفاهیم این کتاب قرار دارد. در جای جای جستارها، سپیده سالاروند نگاه فرودستی و فرادستی را عیان می‌کند و آسیب‌های آن را گوشزد می‌کند. انگار لال شده بودم… نویسنده: سپیده سالاروند ناشر: خرد سرخ نوبت چاپ: ۱ سال چاپ: ۱۳۹۸ تعداد صفحات: ۲۵۲ یکروز جهانی مهاجران بود. توی متروی امام خمینی نمایشگاه کتاب‌های مهاجرتی برپا کرده بودیم. هر کتابی که رگه‌هایی از مهاجرت…
Read More
کمدی داستایوسکی

کمدی داستایوسکی

کتاب‌باز
لعنت بر داستایوسکی دقیقا از صحنه‌ی جنایت شروع می‌شود. از لحظه‌ای که رسول تبر را بلند می‌کند و همانند راسکولنیکف پیرزن رباخوار را می‌کشد. لعنت بر داستایوسکی مانند جاده‌ای است که از کنار رودخانه‌ی جنایت و مکافات عبور می‌کند. سیر و روند همان سیر و روند رودخانه است. اما گاه مسیر جاده از رودخانه دور می‌شود و گاه نزدیک می‌شود. عتیق رحیمی بیش از تأکید بر شرح حالات یک وجدان بیدار پس از ارتکاب قتل، خواسته که سرنوشت جامعه‌ی افغانستان را در بستر وقایع جنایت و مکافات متبلور کند. لعنت به داستایوسکی نویسنده: عتیق رحیمی مترجم: مهدی غبرایی ناشر: ثالث نوبت چاپ: ۲ سال چاپ: ۱۳۹۶ تعداد صفحات: ۲۴۰ عتیق رحیمی نویسنده‌ و فیلم‌ساز افغانستانی ساکن پاریس است. هم در عرصه‌ی نویسندگی و هم در عرصه‌ی فیلم‌سازی موفق بوده است. در سال ۲۰۰۸ به خاطر رمان سنگ صبور توانست جایزه‌ی گنکور را از…
Read More
یقه‌ی کی را بگیریم؟!

یقه‌ی کی را بگیریم؟!

دیاران, یادداشت‌های مطبوعاتی
یادداشت منتشرشده در روزنامه اعتماد ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ پیرامون ۸ بازيگر رابطه اتباع افغان و ایرانیان. ۱- واژه‌ی «افغانی‌کشی» را که در گوگل جست‌وجو کنی، یک تصویر در بسیاری از متن‌ها تکرار شده است. تصویری است که در آن پلیس یک پژوی افغانی‌کش را متوقف کرده. در صندوق عقب را بالا زده و ۵-۶ نفر مهاجر کیپ هم توی صندوق عقب پژو خوابیده‌اند و یکی‌شان سرش را بلند کرده و دارد به دوربین نگاه می‌کند. تصویری نمادین از ورود غیرقانونی مهاجران افغانستانی و پاکستانی از مرزهای شرقی ایران سوار بر پژوها و سمندها و زانتیاهای ایرانی و پلیس ایران که گاه می‌تواند این ماشین‌ها را متوقف کند و البته که گاه نمی‌تواند. در روز چهارشنبه ۱۴ خرداد ۱۳۹۹، حادثه‌ی دهشتناکی رخ داد. فیلمی که از حادثه منتشر شده شباهت عجیبی…
Read More
کارگران قدیم؛ زندانیان جدید

کارگران قدیم؛ زندانیان جدید

یادداشت‌های مطبوعاتی
یادداشت منتشرشده در شماره ۴۸۹۰ روزنامه دنیای اقتصاد مورخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹. سابینا یک زن میانسال بنگلادشی است. ۸ سال است که در اردن به‌عنوان یک مهاجر مشغول به‌کار است. او آشپزی و نظافت می‌کند و از کودکان خردسال خانواده‌ها نگهداری می‌کند. درآمدش را ذخیره می‌کند و برای مادر پیر، خواهر و پسر ۱۱ساله‌اش در بنگلادش می‌فرستد. کسانی که زندگی‌شان وابسته به درآمد او در اردن است. بعد از شیوع کرونا و شروع قرنطینه جهانی سابینا بی‌کار شد. او به یک‌باره درآمدش را از دست داد. مرزهای اردن بسته شدند. در اردن مهاجران حق استفاده از بیمه بیکاری را ندارند. به این ترتیب او به یک‌باره برای نان شبش هم محتاج شد. بدتر از او خانواده‌اش در بنگلادش هستند که بدون وجوهات ارسالی او قادر به ادامه زندگی نیستند. او…
Read More
غریبانه‌های مهاجران

غریبانه‌های مهاجران

کتاب‌باز
غم غریبی و غربت از دسته‌ی کتاب‌های گلچین است. در این کتاب گزیده‌ای از شعرها،‌ مقالات، داستان‌ها، رمان‌ها، مصاحبه‌ها و روایت‌های شاعران و نویسندگان و پژوهشگران مختلف پیرامون موضوع غربت و غریبی در ۱۰ فصل روایت شده‌اند که همین موضوع به خواننده این امکان را می‌دهد تا صداهای مختلف را در کنار هم بخواند. با این حال کتاب دو ایراد مهم دارد: یکی جا افتادن برخی صداهای قابل توجه و دیگری نگاه جانب‌دارانه‌ی نویسنده‌ به پدیده‌ی مهاجرت. غم غریبی و غربت نویسنده: محمد افتخاری ناشر: نشر فنجان نوبت چاپ: ۱ سال چاپ: ۱۳۹۸ تعداد صفحات: ۲۰۲ شابک: ۹۷۸۶۰۰۹۹۶۴۲۴۶ توی موسیقی و چندرسانه‌ای بهش می‌گویند «رمیکس». قطعه‌ای که با ترکیب، حذف و اضافه و تغییر چند آهنگ و فیلم و عکس مستقل به دست می‌آید. هم هویت آن‌ها را دارد و هم هویت خاص خودش را. توی نقاشی…
Read More
دلبران: جاده را از من نگیرید

دلبران: جاده را از من نگیرید

یادداشت‌های مطبوعاتی
فیلم دلبران یکی از تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های ابوالفضل جلیلی است. این فیلم در سال ۱۳۷۹ ساخته شده است. می‌توان دلبران را یکی از کامل‌ترین فیلم‌های ساخته‌شده در مورد نقطه‌ی صفر مرزی ایران و افغانستان به شمار آورد. فیلمی که در لبه‌ی مرز مستند و داستانی بودن حرکت می‌کند. قصه‌ی فیلم دلبران پیچیده نیست. کایم، یک پسر نوجوان افغانستانی است. مادرش را در بمباران از دست داده است. پدرش در افغانستان مشغول جنگ با طالبان است. خواهرش با مادربزرگش در افغانستان زندگی می‌کند. و او یکه و تنها راهی ایران شده است تا از جنگ فرار کند. او آن‌قدر از جنگ متنفر است که به هیچ وجه دوست ندارد به افغانستان برگردد. از مرز ایران می‌گذرد و در یک قهوه‌خانه که در نزدیکی مرز ایران و افغانستان است مشغول به کار می‌شود. دلبران اسم ناحیه‌ی مرزی…
Read More
نسل دومی‌ها ریشه در کدام خاک دارند؟

نسل دومی‌ها ریشه در کدام خاک دارند؟

کتاب‌باز
ایران سال‌ها میزبان میلیون‌ها مهاجر افغانستانی و عراقی بود. جوامعی که از نظر جمعیتی، درصدی معنادار از جمعیت ایران را در سال‌های گذشته و اکنون تشکیل داده‌اند، اما داستان‌ها و روایت‌ها در مورد آنان کم است. در مورد نسل دوم مهاجران حتی کمتر. افغانی‌کِشی («افغانی‌کِشی» یک شغل است. یک جور قاچاق انسان) نوشته محمدرضا ذوالعلی یکی از معدود رمان‌هایی است که در سالیان گذشته به روایت نسل دوم مهاجران افغانستانی در ایران پرداخته است. افغانی‌کشی رمانی جاده‌ای با الگوی سفر است که به وقایع پیش‌آمده در سفر یک مادر و دختر افغانستانی از کرمان به زاهدان می‌پردازد. افغانی‌کشی نویسنده: محمدرضا ذوالعلی ناشر: پیدایش نوبت چاپ: ۱ سال چاپ: ۱۳۹۴ تعداد صفحات: ۳۲۷ تعریف عام از مهاجر کسی است که در سرزمینی زندگی می‌کند که در آن به دنیا نیامده است. بر اساس این تعریف، طبق آخرین آماری…
Read More